Ivar Aasen

Ivar Andreas Aasen (5. august 1813–23. september 1896) var ein norsk språkforskar og diktar. Han er mest kjend for å vera opphavsmannen til nynorsk, men det var Ivar Aasen som la grunnlaget for den vitskaplege utforskinga av norsk språk.

• Nynorsk Wikipedia
• Norsk Biografisk Leksikon
• Aasentunet
• Dåp 8. aug. 1813 i Ørsta - "Iver Andreas"
• Konfirmasjon 19. okt. 1828 i Ørsta - "Iver Andreas Iversen Aasen"
• Folketelling 1875 for Kristiania - "Ivar Aasen" - f. 1813
• Folketelling 1885 for Kristiania - "Ivar Aasen" - f. 1813
• Død 23. sept. 1896 i Oslo - "Ivar Andreas Aasen"
• Gravsted på Vår Frelsers gravlund, Oslo - "Ivar Aasen" 1813 - 1896.

Wikipedia

Ivar Andreas Aasen (August 5, 1813 – September 23, 1896) was a Norwegian philologist, lexicographer, playwright and poet.[1]

Background

Aasen was born at Åsen in Ørsta (then Ørsten), in the district of Sunnmøre, on the west coast of Norway. His father, a small peasant-farmer named Ivar Jonsson, died in 1826. He was brought up to farmwork, but he assiduously cultivated all his leisure in reading, and when he was eighteen he opened an elementary school in his native parish. In 1833 he entered the household of H. C. Thoresen, the husband of the eminent writer Magdalene Thoresen, in Herøy (then Herø), and there he picked up the elements of Latin. Gradually, and by dint of infinite patience and concentration, the young peasant became master of many languages, and began the scientific study of their structure.

Career

About 1841 he had freed himself from all the burden of manual labour, and could occupy his thoughts with the dialect of his native district, Sunnmøre; his first publication was a small collection of folk songs in the Sunnmøre dialect (1843). His remarkable abilities now attracted general attention, and he was helped to continue his studies undisturbed. His Grammar of the Norwegian Dialects (1848) was the result of much labour, and of journeys taken to every part of the country. Aasen's famous Dictionary of the Norwegian Dialects appeared in its original form in 1850, and from this publication dates all the wide cultivation of the popular language in Norwegian, since Aasen really did no less than construct, out of the different materials at his disposal, a popular language or definite folke-maal (people's language) for Norway. With certain modifications, the most important of which were introduced later by Aasen himself, but also through a latter policy aiming to merge this Norwegian language with Dano-Norwegian, this language has become Nynorsk ("New Norwegian"), the second of Norway's two official languages (the other being Bokmål, the Dano-Norwegian descendant of the Danish language used in Norway at Aasen's time). An unofficial variety of Norwegian more close to Aasen's language is still found in Høgnorsk ("High Norwegian").

Aasen composed poems and plays in the composite dialect to show how it should be used; one of these dramas, The Heir (1855), was frequently acted, and may be considered as the pioneer of all the abundant dialect-literature of the last half-century of the 1800s, from Vinje to Garborg. Aasen continued to enlarge and improve his grammars and his dictionary. He lived very quietly in lodgings in Oslo (then Christiania), surrounded by his books and shrinking from publicity, but his name grew into wide political favour as his ideas about the language of the peasants became more and more the watch-word of the popular party.

Quite early in his career, in 1842, he had begun to receive a grant to enable him to give his entire attention to his philological investigations; and the Storting (Norwegian parliament), conscious of the national importance of his work, treated him in this respect with more and more generosity as he advanced in years. He continued his investigations to the last, but it may be said that, after the 1873 edition of his Dictionary, he added but little to his stores. Aasen holds perhaps an isolated place in literary history as the one man who has invented, or at least selected and constructed, a language which has pleased so many thousands of his countrymen that they have accepted it for their schools, their sermons and their songs. He died in Christiania on September 23, 1896, and was buried with public honours.[2]

The Ivar Aasen Centre

Ivar Aasen-tunet, an institution devoted to the Nynorsk language, opened in June 2000. Their web page includes most of Aasens' texts, numerous other examples of Nynorsk literature (in Nettbiblioteket), and some articles, also in English, about language history in Norway.

Wikipedia

(nyn wikipedia forts.)

Livssoge

Aasen var ein sunnmøring fødd i 1813 i Åsen i Hovdebygda i Ørsten, dagens Ørsta kommune. Han var ein av åtte sysken og mista tidleg begge foreldra. Aasen måtte tidleg ta del i hardt gardsarbeid for å klara seg. Plassen han budde på, var isolert, og han hadde få vener. På fritida underheldt han seg derfor med å lesa i Bibelen. Han blei allereie som liten rekna som ein kvikk kar av både lensmannen og presten i bygda.

Aasen fekk utvikla lærdommen sin hjå prosten Hans Conrad Thoresen. I 1831 blei han omgangsskolelærar før han etter kvart blei huslærar hjå kaptein Daae i Skodje. Han utvida heile tida kunnskapen sin, mellom anna ved å læra seg fleire språk på eiga hand, og ved å laga ei fyldig plantesamling frå nærområdet. Aasen byrja òg å granska målføre, og tok først fatt på sin eigen sunnmørsdialekt. Han fekk eit vanskeleg arbeid, ettersom han ønskte å finna fram til målføret før dansk påverking, men blei til sist ferdig med Den Sunnmørske dialekt, som blei gjeven ut i 1841.

Aasen reiste til Bergen for å få arbeidet sitt vurdert av biskopen der, Jacob Neumann. Biskopen blei svært imponert, og fekk delar av arbeidet trykt i to nummer av Bergens Tidstidende. Neumann sørga òg for å setja den unge språkforskaren i kontakt med Vitenskapsselskapet i Trondheim, som gav han eit stipend slik at han kunne reisa rundt og granska andre dialektar. Aasen var da 29 år.

Språksamling

«– – Vort Skriftsprog er derimod indkommet udenfra, og endskjønt det i lang Tid har været anvendt og udviklet af Norske og Danske i Fællesskab, er det alligevel ikke norsk, men kun sideordnet og nærbeslægtet med det Norske.»

Aasen i fortale til Det norske Folkesprogs Grammatik

I fire år reiste han rundt i Noreg og skreiv ned ord og uttrykksmåtar. Han dekte over fire hundre mil, men reisepengane tok slutt før han fekk vitja Nord-Noreg. Målføra nord for Helgeland kom derfor ikkje med i studiet i fyrste omgang. Men i løpet av tjue år skulle han fortsetja å reisa, mellom anna til Tromsø, og han vitja over halvparten av alle kommunane i landet. Når han ikkje reiste, budde språkforskaren i Kristiania.

I 1848 gav Aasen ut Det norske Folkesprogs Grammatik. To år etter kom Ordbog over det norske Folkesprog. Denne inneheldt over 25 000 ord og blei skildra av P.A. Munch som eit nasjonalt meisterverk. I 1849 presenterte Aasen den første teksten på det nye skriftspråket, og fire år etter kom han med utkastet til det nye norske landsmålet: Prøver af Landsmaalet i Norge.

Oppgåva til Aasen var å skapa eit ekte norsk skriftspråk med minst mogleg påverking frå dansk. Derfor tok han utgangspunkt i landlege dialektar som hadde mykje til felles med norrønt. På den andre sida ville han gjerne ha eit språk som folk flest kunne kjenna igjen som norsk, og ikkje islandsk, og han søkte samsvar med dansk og svensk der han kunne.

Landsmålet

Ivar Aasen utvikla eit landsmål — eit språk for heile landet — som bygde på det norske folkespråket. Ivar Aasen sitt landsmål vart sterkt prega av bygdefolk sitt kvardagsspråk — det språket som nasjonalromantikaren P. A. Munch omtalte som «plat» og «pøbelagtigt». Nasjonalromantikarane hadde ønskt seg eit meir arkaisk språk. Men Aasen villa skape eit fellesspråk, og det metodiske arbeidet for å skape mest mogleg regelrett samsvar mellom språket og kvar av dialektane, fekk til følgje at fellesformene ofte tilsvarte dei røtene dialektane hadde til felles i dei gammalnorske formene. Men Aasen hadde som prinsipp at der nesten alle dialektar hadde endra seg frå det gammalnorske, skulle ikkje det nye landsmålet følgje gammalnorsk.

Aasen sette opp ei ny og sjølvstendig målform, men tok omsyn til dei andre skriftmåla i Norden. Eit grunndrag i norma som Aasen sette opp, var den kløyvde endinga i bunde hokjønn eintal: «visa», men «soli». Av di ein skulle syne samanhengen med grunnforma «trygg», måtte ein skrive «trygt», endå uttala var «trykt». Han heldt på mange konsonantar som ikkje fanst i talemålet, slik at han etter opphavet skreiv «djup» og ikkje «jup», «huset» og ikkje «huse».

Aasen meinte at dei dialektane som best hadde teke vare på formrikdom og ordtilfang frå det gamle norske språket, var dei beste. Dette synet sette sitt preg på landsmålet. Etter kvart som landsmålet vart teke i praktisk bruk, valde folk likevel å skrive eit språk med færre grammatiske former og med større innslag av lånord frå andre språk.

«Ofta minnest eg mi gamle Grend,

naar eg framand uti Verdi stend,

heimlaus, frendelaus og litet kjend,

og likar paa Leiken illa.»

Frå «Gamle Grendi», Symra

Kristiania

Aasen busette seg i Kristiania i 1847 , og vart buande der i nær femti år, til han døydde. Han var smålåten og stillfarande, og både i dikting og sakprosa tok han parti for dei små i samfunnet.

Ivar Aasen gav ofte uttrykk for at han kjende seg einsam, utan familie og skild både frå bondekulturen han voks opp i, og frå borgarskapskulturen som han vegra seg mot å bli ein del av.

Språkforskaren

Med Det norske Folkesprogs Grammatik (1848) innleidde Ivar Aasen den vitskaplege utforskinga av moderne norsk. Hans Norsk Grammatik frå 1864 er på mange felt, særleg innan morfologi, framleis ein standardreferanse. Ivar Aasens Norsk Ordbog : med dansk Forklaring i 1873 er fundamentet norsk leksikografi kviler på.

Diktaren

I tillegg til språkskriftene sine gav Ivar Aasen ut fleire skjønnlitterære verk, mellom anna ei samling av eventyr og segner, syngespelet Ervingen frå 1855, og diktsamlinga Symra frå 1863. Eit av dei mest kjende dikta hans er «Nordmannen» (Millom bakkar og berg). Aasen omsette og utanlandske dikt, mellom anna av Lord Byron og Heinrich Schiller.

Ludvig Daae karakteriserte diktaren som «en af de mest alsidigt begavede Mennesker jeg har truffet paa. Stor Sprogkyndig, mere end middelmaadig Poet, fin musikalsk Sands. Humor, Lune og mimisk Begavelse.» Aasen ynskte at dikta skulle syngjast, difor kalte han dei «visor». Og visene til Ivar Aasen slo ned i den folkelege songtradisjonen.

Ivar Aasen heldt seg strengt til skriftnorma når han dikta. Han var lingvist når han forma strofar, og han hadde det poetiske språket i tankar når han skreiv grammatikk.

Planteforskaren

Samlinga av rundt 500 vekstar frå Ørskog og Skodje som Aasen hadde gjort i ungdommen og klassifisert etter Linné sitt system la, saman med namneforskinga, grunnlaget for artikkelen «Norske Plantenavne» frå 1860. Samlinga har sidan gjeve eit godt bilete av sunnmørsfloraen på Aasen si tid. [1]

snl.no

Ivar Aasen, Ivar Andreas Aasen, født 5. august 1813, fødested Ørsta, Møre og Romsdal, død 23. september 1896, dødssted Kristiania, gravlagd på Vår Frelsers gravlund. Språkforskar og diktar. Foreldre: Bonde Ivar Jonsson Aasen (1757–1826) og Guri Jonsdotter Hovden (1763–1816). Ugift.

Ivar Aasen er særleg kjend som skaparen av det nynorske skriftspråket, men òg som skjønnlitterær forfattar, først og fremst lyrikar. Han kan karakteriserast som den største språkforskaren Noreg har fostra, og kan også seiast å ha grunnlagt norsk dialektologi. Det dansken Rasmus Rask og tyskarane Franz Bopp og Jacob Grimm var for etableringa og utviklinga av den jamførande språkvitskapen i samtida, var Aasen for den jamførande målførevitskapen.

Aasen voks opp på ein gard, nokså isolert og langt frå grannar, så guten kom til å vere mykje åleine. Han mista mor si svært tidleg og far sin alt som 13-åring. Skolegang var det smått med, om lag 10 dagar i året i nokre få år. Det var likevel nok til at han kom til å drive med boklege syslar livet igjennom. Heime på Aasen fanst det ein bibel og nokre gamle andaktsbøker; det var det heile. Det bygdesamfunnet Aasen voks opp i på Sunnmøre, var likevel på ingen måte nokon kulturell eller intellektuell avkrok. Folkeopplysningsarven etter Hans Strøm og miljøet kring Aarflot'ane på garden Ekset utgjorde eit kulturpolitisk vokstergrunnlag som Aasen hadde mykje nytte av. Det var ikkje langt frå Aasen til Ekset, og på Ekset var det bøker. Der var jamvel eit prenteverk som blei brukt til m.a. å prente ei avis og småskrifter av ymse slag for allmugen. Det var det første prenteverket på landsbygda her til lands.

Denne kulturbakgrunnen kombinert med Aasens boklege interesser kvalifiserte han for å vere skolehaldar. Det tok han til med som 18-åring. Mellom 1833 og 1835 var han hos prost Thoresen i Stokksund i Herøy for å utdanne seg vidare. Der lærte han latin, historie, geografi, retorikk og jamvel diktekunst. 1835 kom han som huslærar til garden Solnør i Skodje. Der blei han i 7 år.

Det var mens han var på Solnør at Aasen la grunnlaget for det store språkarbeidet han seinare skulle komme til å utføre. 1830-åra i Noreg er prega av språkpolitisk debatt. I denne debatten let Aasen rett nok ikkje røysta si høyre, men han skreiv Om vort Skriftsprog alt 1836. Her legg han fram sitt språkpolitiske program og sine nasjonale språkpolitiske ambisjonar. Det stod klart for han at det var behov for eit eige norsk skriftspråk til avløysing av dansk. Både av sosiale og nasjonale grunnar var det viktig for ein sjølvstendig nasjon å ha eit eige skriftspråk som bygde på overleverte heimlege dialektar. Alt på dette tidspunktet argumenterte han for at grunnlaget for eit norsk skriftspråk burde vere “en Sammenligning af, et Grundlag for” alle dialektane. Og det er her Ivar Aasen, da ein 23 år gammal mann, formulerer seg på denne måten: “Det har altid smertet mig bittert, naar jeg hørte vort Almuesprog krænkes og belees, enten af velklædt Uvidenhed, eller af rigtignok velmeent Renselses-Iver.” Teksten viser at Aasen alt da var godt inne i den språkpolitiske debatten i samtida, og at han truleg hadde lese debattinnlegga til P. A. Munch (Norsk Sprogreformation, 1832) og Henrik Wergeland (Om Norsk Sprogreformation, 1835) svært nøye. Om vort Skriftsprog blei ikkje trykt før etter Aasens død, i Syn og Segn 1909.

Dei første åra på Solnør las Aasen lesebøker og grammatikkar for tysk, fransk og engelsk. Han blei også kjend med Rasmus Rasks arbeid med islandsk. I samband med dette seier han (i Brev og dagbøker): “Paa denne Tid opkom hos mig den Tanke, at jeg til et Forsøg vilde selvstændigen og paa egen Haand undersøge og behandle et Sprog. Dette Sprog var nemlig det, som jeg egentlig kunde kalde mit Modersmaal og som jeg ikke fandt behandlet i nogen Grammatik. Jeg erindrede at have engang seet Hallagers norske Ordsamling, samt nogle mindre norske Ordsamlingar; men – 'hvorfor, tænkte jeg, blive ikke de norske Dialekter behandlede ligesom andre Sprog? ... Et saadant Arbeide', tænkte jeg, 'kan kun udføres af En, der er født og opdragen i en Bondes Hytte. Jeg vil forsøge et saadant Arbeide.'”

Så blei det da også sunnmørsgrammatikken som blei Aasens første vitskaplege verk.

Men det var ikkje berre språk og språkvitskap som opptok Aasen i unge år. Han var også ein svært habil botanikar. Sommaren 1841 drog han til Bergen med ei plantesamling i fire store pakkar, ei samling av ord og ordformer og ein grammatikk over heimemålet sitt. Føremålet med ferda var openbert å freiste å finne eit springbrett til eit meir “bokleg” liv enn livet som lærar. I Bergen trefte Aasen biskop Neumann, som m.a. sette han i kontakt med F. M. Bugge, preses i Det Kongelige Norske Videnskabers Selskab i Trondheim. Bugge fekk selskapet til å gje Aasen stipend for å granske dei norske bygdemåla.

Mellom 1842 og 1846 var Aasen kontinuerleg på granskingsferd rundt om i landet, først og fremst på Vestlandet og i fjellbygdene austpå, men også nordafjells. Hans Reise-Erindringer og Reise-Indberetninger 1842–47 er utgjevne av Halvdan Koht 1917. Gjennom dei kan vi følgje han frå bygd til bygd. Dei holdningane han gjev til kjenne til lokal variasjon i sed og skikk, og ikkje minst i språk, gjev interessante kulturhistoriske opplysningar frå samtida. Det er dette og seinare feltarbeid og hans eigne analysar av det innsamla materialet som gjev grunnlag for å karakterisere han som skaparen av norsk dialektologi.

Hans endelege mål var likevel eit anna enn å beskrive norske målføre. Dialektundersøkingane skulle tene som basis for etablering av “et almindeligt og ægte norsk Skriftsprog”. Dette skriftspråket er det vi får grunnlaget for i Det norske Folkesprogs Grammatikk frå 1848 og Ordbog over det norske Folkesprog frå 1850. Begge desse verka er deskriptive. Ulike former frå ulike dialektar står her oppførte side om side.

1853 legg så Aasen fram forslaget sitt til norm, i praktisk forstand, gjennom den vesle boka Prøver af Landsmaalet i Norge. Her gjev han dialektprøver frå fleire ulike stader, og også nokre stykke på eit normalmål bygd på desse dialektane. Men alt 1849 hadde han publisert Samtale imellem to Bønder i Morgenbladet. Her bruker han ei norm som er meir ortofon (lydrett) og mindre etymologiserande enn den vi finn i Prøver af Landsmaalet i Norge.

Aasens arbeid var vitskapleg, mens målet og programmet hans var nasjonalt og politisk. Programmet var såleis fastsett før han kom i gang med forskingsarbeidet. I Grundtanker til en Afhandling for en norsk Sprogform, som han tok til å arbeide med 1850, seier han at heller enn å prøve å oppnorske det danske skriftspråket ville ein “tryggere Udvei [%E2%80%93] være at opstille en særegen norsk Sprogform efter de bedste Dialekter”. Og han seier vidare: “Man siger at Forslaget grunder sig paa en socialistisk Tendents. Ja, hvorfor ikke? Kommer ingen værre Socialisme, saa har det ingen Nød. Det ægte sprogvæsen er altid socialistisk.” 1852 lanserte han offentleg tanken om eit eige norsk skriftspråk. Det var i ei melding av Folkevennen i Langes tidsskrift: “Forholdet imellem de to Sprog [d.e. norsk og dansk] er forøvrigt af en saa uheldig Beskaffenhed, at den eneste sikkre Udvei for os vilde være at anlægge en aldeles norsk Sprogform”. Denne nye språkforma skulle vere “– saaledes at Formbygningen dannedes efter en eller flere af de bedste Dialekter, og Sprogstoffet dannedes ved det almindelige norske Ordforraad, med stadig Hensyn til det gamle Sprog. Kun ved en saadan radikal Reform vilde Sprogets Nationalitet atter kunne sættes paafode; idetmindste er jeg ikke i stand til at see nogen tilstrækkelig Hjælp i noget andet.”

At slike tankar måtte føre til strid, er ikkje overraskande. Og frå da av – og heilt til no – har Aasen-norma, landsmålet og nynorsken vore det heitaste språkpolitiske diskusjonstemaet her til lands. Aasen sjølv tok eigentleg lite del i denne striden. Han var helst oppteken med sitt eige faglege og dikteriske arbeid. Det låg i saka at det var eit mål å ta landsmålet i bruk innanfor alle skriftspråkssjangrar. Også her gjorde Aasen eit storarbeid.

Norma for landsmålet låg i hovudsak fast frå 1853 av; det var berre i mindre ting Aasen endra oppfatning seinare. 1864 gav han så ut ein normativ grammatikk, Norsk Grammatikk, og tilsvarande ei normativ ordbok 1873, Norsk Ordbog. 1876 fullførte han ei systematisk oppstilling av norsk ordtilfang (Norsk Maalbunad, utg. 1925).

Aasen kalla målet sitt “landsmaal”; for han var det eit synonym til “riksmål”; det betydde altså ikkje “målet på landsbygda”. Men i tråd med språkideologien i samtida vurderte Aasen bymåla og dialektane på Sør-Austlandet som for danskpåverka til å vere gode nok uttrykk for “det norske”.

Det blei tidleg strid om Aasen-norma. Somme meinte den var for konservativ, for påverka av norrønt, mens andre meinte at den ikkje var konservativ nok. Aasen sjølv deltok lite i dette ordskiftet. Han var meir oppteken av å få norma etablert og utbreidd på fleire og nye skriftspråksområde. Også for utbreiinga av norma sette han opp eit program, der han m.a. meinte at kyrkja og religionen representerte domene som det ville gå lang tid før landsmålet ville erobre.

Som språkvitskapsmann var Aasen grannsam, nøyaktig og systematisk. Hans sterke sans for orden, system og samanheng er karakteristisk for alt hans vitskaplege arbeid.

Aasen var ikkje berre språkvitskapsmann og språkpolitikar. Under reisene sine samla han også folkeminne. Han gav ut eventyr og segner og ei stor samling Norske Ordsprog (1856). Også namn og namneskikkar var han oppteken av. Norsk Navnebog (1878) gav han ut for å påverke til fornorsking av personnamna. På same måten som han meinte at landsmålet skapte eit språkleg band som knytte notid til fortid over 400 års ufridom og mangel på nasjonalt sjølvstende, såg han i folkediktinga og folketradisjonane ein samanheng mellom det gamle sjølvstendige Mellomalder-Noreg og den nye nasjonen. Noko av det folkeminnestoffet som han samla, kom med i Prøver af Landsmaalet i Norge.

Attåt alt Aasen oppnådde som språk- og folkeminnegranskar, har han òg sett spor etter seg som diktar. Dessutan omsette han ikkje så reint lite frå ymse andre språk til landsmål. Han tok tidleg til med å skrive i bunden form. Mellom anna fekk han prenta “Fem Viser i søndre Søndmørs Almuesprog” 1843. Den skjønnlitterære forfattarskapen hans er likevel ikkje særleg stor. 1855 kom syngespelet Ervingen og 1863 diktsamlinga Symra, med kjende og songbare dikt som Nordmannen ('Millom bakkar og berg'), Gamle Norig, Gamle Grendi og Dei gamle Fjell. Dikta hans har drag frå folkediktinga. Dei klare, knappe og fyndige uttrykksmåtane som på det beste karakteriserer Aasens lyrikk, er openbert inspirert av folkelege talemåtar og av folkediktinga. Tonen er dempa, innhaldet gjerne allmennmenneskeleg, og forma kan vere direkte didaktisk. Aasen var ingen romantikar. Også som diktar høyrde han heime i tradisjonen frå folkeopplysningstida.

Språkpolitisk var Aasen radikal. Sjølv meinte han at han gjenreiste det norske skriftspråket. Grunnlaget var dialektane i samtida, mens gammalnorsken tente som appellinstans. Skriftspråket i samtida var dansk; dei norske dialektane som var i bruk rundt om i landet, blei talte av allmugen, ikkje av dei “kondisjonerte”. Dei talte eit slags dansk med grunnlag i norsk. Såleis er normeringsgrunnlaget for nynorsk skriftspråk eit reint anna enn for dei fleste andre skriftspråk, som gjerne blir normerte og standardiserte i samsvar med talemålet til ein sosial og økonomisk elite.

I eit europeisk og internasjonalt perspektiv har Aasen og Aasens arbeid likevel mykje felles med målreisarar og målreising i andre land. Om lag samstundes som landsmålet blei utmynta, var det enkeltpersonar som gjennom vitskapleg arbeid la grunnlaget for t.d. standardnormene i serbokroatisk, tsjekkisk, slovakisk, slovensk og ukrainsk. Vi kan òg nemne færingen Hammershaimb som la grunnlaget for det færøyske skriftspråket om lag på same tid. Såleis høyrer Aasen til ein generasjon av europeiske språkvitskapsmenn som brukte den faglege og vitskaplege innsikta si i nasjonsbyggingsteneste, og nynorsken (og for den del også bokmålet) høyrer saman med ei rekkje andre europeiske språk som blei normerte som skriftspråk utover på 1800-talet.

Ivar Aasen døydde 23. september 1896 og blei gravlagd 29. september på Vår Frelsers gravlund i Kristiania. På garden der han voks opp, i Hovdebygda mellom Volda og Ørsta, vart det i år 2000 opna eit nasjonalt dokumentasjons- og opplevingssenter for nynorsk skriftkultur, Ivar Aasen-tunet.

Verker

• Ein selektiv, men representativ bibliografi finst i K. Venås: Då tida var fullkomen. Ivar Aasen, 1996, s. 678–680

Eit utval

   * Om vort Skriftsprog, 1836, trykt i SogS nr. 3/1909

* Reise-Erindringer og Reise-Indberetninger 1842–47, utg. av H. Koht 1917
* Det norske Folkesprogs Grammatikk, 1848
* Fem Viser i søndre Søndmørs Almuesprog, 1843
* Ordbog over det norske Folkesprog, 1850
* Prøver af Landsmaalet i Norge, 1853
* Grundtanker til en Afhandling for en norsk Sprogform, mars 1854, utg. av K. Liestøl i Maal og Minde, 1917
* Ervingen, syngespel, 1855
* Norske Ordsprog, 1856
* Symra, diktsamling, 1863
* Norsk Grammatikk, 1864
* Norsk Ordbog, 1873
* Norske Minnestykke, 1921–23
* Norsk Maalbunad, 1876, utg. 1925
* Norsk Navnebog, 1878
* Brev og dagbøker, 3 bd., utg. av R. Djupedal, 1957–60
Kilder og litteratur

   * K. Liestøl: biografi i NBL1, bd. 1, 1923

* d.s.: Ivar Aasen, 1963
* M. Myhren (red.): Ei bok om Ivar Aasen, 1975
* K. Venås: Då tida var fullkomen. Ivar Aasen, 1996
* S. J. Walton: Ivar Aasens kropp, 1996